لذتهای بهشتی
مثل دیدن و خوردن
هلو نیست
که از آن سیر شویم


لذتهای بهشت
از جنس لذت محبت مادر،
از جنس لذت دانستن،
از جنس داشتن خداست

ابن سینا مي‌گويد که اوهام عامه مردم چنين مي‌پندارد که لذات قوي همان لذات حسيه هستند و غير آنها لذات ضعيف هستند.
.
به اهل تمييز از مردم مي‌توان تنبه داد که همين لذت خوردني و نکاح اگر در تعارض با لذت غلبه بر حريف در بازي شطرنج مثلاً قرار گيرد, کدام‌يک را ترجيح مي‌دهيد و يا اگر لذت رياست‌طلبي و يا بالاتر, لذت حفظ آبرو با لذات خوردني و امثال آن تعارض پيدا کند کدام‌يک را ترجيح مي‌دهيد, در اين صورت حتي مردم عادي لذائذ غير حسي را بر لذائذ حسي ترجيح مي‌دهند.

بالاتر از اينها لذتي که مردم کريم از بخشيدن مي‌برند خيلي بيش از لذتي است که از خوردني و آشاميدني مي‌برند. اينها دليل بر اين است که نه لذات منحصر در لذات جسمي است و نه اينکه لذت جسمي اقوي از ديگر لذات است. ابن‌سينا معتقد است که ترجيح بعضي لذات غير حسي بر لذات حسي تنها کار انسان ـ که حيوان ناطق عاقل است ـ نيست بلکه در مواردي حيوانات هم‌چنين ترجيحي مي‌دهند مثلاً سگ صياد از خوردن صيد چشم مي‌پوشد تا صيد براي صاحبش باقي بماند.

بعد از اين مقايسه, ابن‌سينا به لذات عقلي مي‌رسد و آنها را از لذات وهمي مثل غلبه بر رقيب در مسابقات هم بالاتر مي‌شمارد.


ايشان مي‌گويد اگر به مبادي عاليه و ملائکه نظر کنيم, چه بسا لذاتي براي آنها باشد که قابل قياس با لذات انسان‌ها نيست. هر چه درجه وجود کامل‌تر باشد لذت نيز کامل‌تر و عالي‌تر مي‌شود.

منبع: اشارات ص334ـ335.
به نقل از استاد محمد باقر ملکیان